Με αφορμή το άρθρο που δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο τον προηγούμενο μήνα (Δεκέμβριος 2011) με θέμα «Ακόμα και κίνδυνος τύφλωσης απο τους φακούς επαφής», η Ελληνική Ακαδημία Οπτομετρίας οφείλει να διασαφηνίσει ορισμένα σημεία ώστε να μην προκαλείται αδικαιολόγητα πανικός στους τωρινούς ή μελλοντικούς χρήστες φακών επαφής εξαιτίας επιλεκτικής, μεμονωμένης ή μη πλήρους κάλυψης του θέματος.
Οι φακοί επαφής αποτελούν μια ιδανική επιλογή για όσους δεν επιθυμούν να φορούν συνεχώς γυαλιά για το διαθλαστικό τους πρόβλημα (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός, πρεσβυωπία) ή σε όσους η χρήση τους ενδείκνυται για την κατάστασή τους (κερατόκωνος, ανισομετρωπία, κλπ) . Επειδή όμως το μάτι είναι ένα ευαίσθητο και πολύτιμο όργανο, ο χρήστης είναι υποχρεωμένος να ακολουθεί αυστηρά τους κανόνες υγιεινής και χρήσης που συνοδεύουν τους φακούς επαφής προκειμένου να αποφύγει ανεπιθύμητες καταστάσεις που σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης, μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα υγείας του ματιού.
Τα τελευταία χρόνια, οι εταιρείες παραγωγής φακών επαφής προσπαθούν να βελτιώσουν τα χαρακτηριστικά των προϊόντων τους προκειμένου να κάνουν πιο φιλική και απλή τη χρήση και συντήρησή των φακών από τους χρήστες. Ταυτόχρονα, δίνουν περισσότερες επιλογές με τους φακούς συχνής αντικατάστασης βελτιώνοντας τις συνθήκες υγιεινής. Θεωρητικά, θα περίμενε κανείς, τα ποσοστά επιπλοκών από τη χρήση φακών επαφής να μειώνονται. Αντίθετα, πολλές πρόσφατες έρευνες αποδεικνύουν ότι όλοι οι ανωτέρω λόγοι, οι οποίοι θεωρητικά θα επέτρεπαν καλύτερη συμμόρφωση των χρηστών, οδηγούν σε ελλειπή συμμόρφωση και επομένως σε μεγαλύτερη πιθανότητα επιπλοκών. Τα ποσοστά μη συμμόρφωσης με τις οδηγίες του εφαρμοστή κυμαίνονται από 40 -91% το δε ποσοστό επιπλοκών είναι πολύ μεγαλύτερο προφανώς στην ομάδα των χρηστών που δεν ακολουθούν τις οδηγίες. Συνοπτικά, πάνω από το 50% των ατόμων που χρησιμοποιούν φακούς επαφής δεν ακολουθούν το πρόγραμμα αντικατάστασης αλλά τους κρατούν πολύ περισσότερο, δεν πλένουν και δεν αντικαθιστούν τη θήκη για μεγάλο χρονικό διάστημα και το 71% δεν ξεπλένουν και δεν τρίβουν τους φακούς πριν τους αποθηκεύσουν.
Έτσι, πρέπει να γίνει σαφές ότι οι περισσότερες επιπλοκές σχετίζονται με τη μη συμμόρφωση των χρηστών.
Ενδεικτικά, οι συνήθεις επιπλοκές που σχετίζονται με τη μη σωστή χρήση των φακών επαφής είναι : Ξηροφθαλμία, νεοαγγείωση, απόπτωση επιθηλίου, στικτή κερατίτιδα, έλκος του κερατοειδούς, τραύμα του κερατοειδούς από μηχανική τριβή (κακή εφαρμογή ή ξένο σώμα), αλλεργική επιπεφυκίτιδα, γιγαντιαία θηλακιώδης επιπεφυκίτιδα και μολυσματική κερατίτιδα. Οίδημα του κερατοειδούς και επιπλοκές οφειλόμενες στα διαλύματα καθαρισμού εμφανίζονται σε ποσοστό μικρότερο του 5%.
Οι περισσότερες από αυτές προκαλούν από ενόχληση έως δυσανεξία στους φακούς και αντιμετωπίζονται με μείωση της χρήσης των φακών, αλλαγή υλικού ή εφαρμογής ή και συντηρητική φαρμακευτική αγωγή και χρήση τεχνητών δακρύων. Σε περιπτώσεις μολυσματικής κερατίτιδας ( το ποσοστό κυμαίνεται περίπου στο 20% και μεγαλύτερο στους φακούς παρατεταμένης χρήσης) η αντιμετώπιση οφείλει να είναι άμεση διότι είναι η πιο επικίνδυνη επιπλοκή και μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της οπτικής οξύτητας.
Απώλεια όρασης μπορεί να υπάρξει σε περιπτώσεις μόλυνσης από ακανθαμοιβάδα, ευτυχώς όμως το ποσοστό είναι κάτω από το 1% και εξαρτάται από το πόσο αντιμετωπίσθηκε έγκαιρα.
Συμπερασματικά, οι έρευνες αποδεικνύουν ότι η εφαρμογή φακών επαφής κάθε τύπου είναι ασφαλής όταν έχει προηγηθεί συστηματικός έλεγχος και επαρκείς μετρήσεις από πλευράς εφαρμοστή, γεγονός που θα εξασφαλίσει μια σωστή εφαρμογή του φακού στο μάτι, και όταν ο χρήστης ακολουθεί τις οδηγίες σωστής συντήρησης και το πρόγραμμα αντικατάστασης που του ορίζεται από τον εφαρμοστή.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
1. Markoulli, M., Papas, E.,Cole, N. Holden, B, 2011. Corneal erosions in contact lens wear. Contact Lens &Anterior Eye. 35(1):2-8.
2. Ventocilla, M., 2011. Contact Lens Complications. Available through MedScape, updated March, 08, 2011
3. Townsend, W., 2010. When the Problem is not infectious. Recognize the signs and symptoms of contact lens-related complications. Review of Cornea and Contact Lenses.09/2010. Available on www.reviewofcontactlenses.com
4..Willcox,M.D.P, Holden B.2001.Contact Lens Related Corneal Infections.
Bioscience Reports. 21(4):445-461
5.Robinson, D.M., Cavanagh,H.D.2008. The clinical and cellular basis of contact lens related corneal infections. Clinical Ophthalmology.2(4);907-917
6. Stapleton,F, Keay,L,.Jalbert,I, Cole, N. 2007. The Epidemiology of Contact Lens Related Infiltrates. Optometry and Vision Science.84(4):257-272
7. Bailey,C.S. June 1999. Contact lens complications. Optometry Today : (26-35)
8. Possible Contact Lens Complications. Ophthalmology and Visual Sciences
University of Iowa, 2008
Available on http://webeye.ophth.uiowa.edu/
9. Teo, Livia Lim, Li Tan, Donald Chan.2011. Survey of Contact Lens Complications in Singapore. Eye & Contact Lens: Science & Clinical Practice:
Volume 37 - Issue 1 - pp 16-19
10. Clayton BE, N.Efron. 1994. Non-compliance in contact lens wear. Ophthalmic and Physiological Optics. Volume 14, Issue 4, pages 356–364
11. Dumbleton, K. Richter, D., Woods, C. Jones, L. 2010. Compliance with Contact Lens Replacement in Canada and the United States. Optometry & Vision Science: Volume 87 - Issue 2 - pp 131-139
Οι φακοί επαφής αποτελούν μια ιδανική επιλογή για όσους δεν επιθυμούν να φορούν συνεχώς γυαλιά για το διαθλαστικό τους πρόβλημα (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός, πρεσβυωπία) ή σε όσους η χρήση τους ενδείκνυται για την κατάστασή τους (κερατόκωνος, ανισομετρωπία, κλπ) . Επειδή όμως το μάτι είναι ένα ευαίσθητο και πολύτιμο όργανο, ο χρήστης είναι υποχρεωμένος να ακολουθεί αυστηρά τους κανόνες υγιεινής και χρήσης που συνοδεύουν τους φακούς επαφής προκειμένου να αποφύγει ανεπιθύμητες καταστάσεις που σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης, μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρά προβλήματα υγείας του ματιού.
Τα τελευταία χρόνια, οι εταιρείες παραγωγής φακών επαφής προσπαθούν να βελτιώσουν τα χαρακτηριστικά των προϊόντων τους προκειμένου να κάνουν πιο φιλική και απλή τη χρήση και συντήρησή των φακών από τους χρήστες. Ταυτόχρονα, δίνουν περισσότερες επιλογές με τους φακούς συχνής αντικατάστασης βελτιώνοντας τις συνθήκες υγιεινής. Θεωρητικά, θα περίμενε κανείς, τα ποσοστά επιπλοκών από τη χρήση φακών επαφής να μειώνονται. Αντίθετα, πολλές πρόσφατες έρευνες αποδεικνύουν ότι όλοι οι ανωτέρω λόγοι, οι οποίοι θεωρητικά θα επέτρεπαν καλύτερη συμμόρφωση των χρηστών, οδηγούν σε ελλειπή συμμόρφωση και επομένως σε μεγαλύτερη πιθανότητα επιπλοκών. Τα ποσοστά μη συμμόρφωσης με τις οδηγίες του εφαρμοστή κυμαίνονται από 40 -91% το δε ποσοστό επιπλοκών είναι πολύ μεγαλύτερο προφανώς στην ομάδα των χρηστών που δεν ακολουθούν τις οδηγίες. Συνοπτικά, πάνω από το 50% των ατόμων που χρησιμοποιούν φακούς επαφής δεν ακολουθούν το πρόγραμμα αντικατάστασης αλλά τους κρατούν πολύ περισσότερο, δεν πλένουν και δεν αντικαθιστούν τη θήκη για μεγάλο χρονικό διάστημα και το 71% δεν ξεπλένουν και δεν τρίβουν τους φακούς πριν τους αποθηκεύσουν.
Έτσι, πρέπει να γίνει σαφές ότι οι περισσότερες επιπλοκές σχετίζονται με τη μη συμμόρφωση των χρηστών.
Ενδεικτικά, οι συνήθεις επιπλοκές που σχετίζονται με τη μη σωστή χρήση των φακών επαφής είναι : Ξηροφθαλμία, νεοαγγείωση, απόπτωση επιθηλίου, στικτή κερατίτιδα, έλκος του κερατοειδούς, τραύμα του κερατοειδούς από μηχανική τριβή (κακή εφαρμογή ή ξένο σώμα), αλλεργική επιπεφυκίτιδα, γιγαντιαία θηλακιώδης επιπεφυκίτιδα και μολυσματική κερατίτιδα. Οίδημα του κερατοειδούς και επιπλοκές οφειλόμενες στα διαλύματα καθαρισμού εμφανίζονται σε ποσοστό μικρότερο του 5%.
Οι περισσότερες από αυτές προκαλούν από ενόχληση έως δυσανεξία στους φακούς και αντιμετωπίζονται με μείωση της χρήσης των φακών, αλλαγή υλικού ή εφαρμογής ή και συντηρητική φαρμακευτική αγωγή και χρήση τεχνητών δακρύων. Σε περιπτώσεις μολυσματικής κερατίτιδας ( το ποσοστό κυμαίνεται περίπου στο 20% και μεγαλύτερο στους φακούς παρατεταμένης χρήσης) η αντιμετώπιση οφείλει να είναι άμεση διότι είναι η πιο επικίνδυνη επιπλοκή και μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της οπτικής οξύτητας.
Απώλεια όρασης μπορεί να υπάρξει σε περιπτώσεις μόλυνσης από ακανθαμοιβάδα, ευτυχώς όμως το ποσοστό είναι κάτω από το 1% και εξαρτάται από το πόσο αντιμετωπίσθηκε έγκαιρα.
Συμπερασματικά, οι έρευνες αποδεικνύουν ότι η εφαρμογή φακών επαφής κάθε τύπου είναι ασφαλής όταν έχει προηγηθεί συστηματικός έλεγχος και επαρκείς μετρήσεις από πλευράς εφαρμοστή, γεγονός που θα εξασφαλίσει μια σωστή εφαρμογή του φακού στο μάτι, και όταν ο χρήστης ακολουθεί τις οδηγίες σωστής συντήρησης και το πρόγραμμα αντικατάστασης που του ορίζεται από τον εφαρμοστή.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
1. Markoulli, M., Papas, E.,Cole, N. Holden, B, 2011. Corneal erosions in contact lens wear. Contact Lens &Anterior Eye. 35(1):2-8.
2. Ventocilla, M., 2011. Contact Lens Complications. Available through MedScape, updated March, 08, 2011
3. Townsend, W., 2010. When the Problem is not infectious. Recognize the signs and symptoms of contact lens-related complications. Review of Cornea and Contact Lenses.09/2010. Available on www.reviewofcontactlenses.com
4..Willcox,M.D.P, Holden B.2001.Contact Lens Related Corneal Infections.
Bioscience Reports. 21(4):445-461
5.Robinson, D.M., Cavanagh,H.D.2008. The clinical and cellular basis of contact lens related corneal infections. Clinical Ophthalmology.2(4);907-917
6. Stapleton,F, Keay,L,.Jalbert,I, Cole, N. 2007. The Epidemiology of Contact Lens Related Infiltrates. Optometry and Vision Science.84(4):257-272
7. Bailey,C.S. June 1999. Contact lens complications. Optometry Today : (26-35)
8. Possible Contact Lens Complications. Ophthalmology and Visual Sciences
University of Iowa, 2008
Available on http://webeye.ophth.uiowa.edu/
9. Teo, Livia Lim, Li Tan, Donald Chan.2011. Survey of Contact Lens Complications in Singapore. Eye & Contact Lens: Science & Clinical Practice:
Volume 37 - Issue 1 - pp 16-19
10. Clayton BE, N.Efron. 1994. Non-compliance in contact lens wear. Ophthalmic and Physiological Optics. Volume 14, Issue 4, pages 356–364
11. Dumbleton, K. Richter, D., Woods, C. Jones, L. 2010. Compliance with Contact Lens Replacement in Canada and the United States. Optometry & Vision Science: Volume 87 - Issue 2 - pp 131-139
